We take no responsibility for the accuracy of the translation.
Choose your language:
Nee, er hoefde (helaas) geen loods mee toen de pakjesboot van Sinterklaas aankwam in Nederland. De boot voer wel op loodsplichtig vaarwater, maar een loods was niet verplicht. Hoe zit dat? ‘De stoomboot’ lijkt wel groot, maar is korter dan 75 meter en dan hoeft er geen loods mee. Zoals je hebt kunnen zien is alles veilig verlopen bij de aankomst van de Goedheiligman die het Nederlandse vaarwater op zijn duimpje kent.
Op 1 september 1988 werd het loodswezen in Nederland verzelfstandigd. Oud-voorzitter van de NLc, Rein van Gooswilligen, en Willem Bentinck, huidige voorzitter van de NLc, blikken terug op de afgelopen 35 jaar én kijken vooruit naar de koers voor de toekomst.
Efficiency was een belangrijke reden om tot verzelfstandiging over te gaan, vertelt Van Gooswilligen. “Er waren problemen met de dienstverlening en de organisatie was log. Het was duidelijk dat er een efficiencyslag moest plaatsvinden. De Rotterdamse havenloodsen werden geïntegreerd met de Rijksloodsen en het totaal aantal loodsen ging in de jaren na de verzelfstandiging van 750 naar 450. Door zaken beter te regelen, konden we met deze kleinere club net zoveel schepen bedienen – en beter – dan voorheen.”
“Efficiency is altijd een onderwerp gebleven”, gaat Bentinck verder. “Er is zelfs gesproken over marktwerking. Gelukkig is dat niet gebeurd. Wel worden sinds 2008 de tarieven en de werkwijze van het Loodswezen getoetst door de ACM, om te kijken in hoeverre zij bijdragen aan een efficiënte loodsdienstverlening.”
Het is goed dat het Loodswezen marktwerking heeft weten te omzeilen, vind Van Gooswilligen. “We hebben in het buitenland voorbeelden van marktwerking binnen het loodswezen gezien, met rampzalige gevolgen. Veiligheid en economie moeten in balans zijn. Dat is het geval in de huidige vorm. Als iets niet kapot is, moet je het ook niet maken.”
“Maar”, vult Bentinck aan, “het is wel goed dat het Loodswezen zich gedraagt alsof er marktwerking is. Dus oogkleppen open, blik op de buitenwereld en luisteren om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de wensen van onze afnemers. Zolang een kapitein blij is als wij aan boord komen, doen we het goed!”
Waar in 1988 het aantal loodsen opzettelijk werd teruggebracht, is het tegenwoordig lastig om voldoende kandidaat-loodsen te vinden. “We zagen al halverwege de jaren 90 dat er minder animo was om loods te worden”, zegt Van Gooswilligen. “We hebben toen de mogelijkheden voor aanmelding uitgebreid en dat werkte goed. Het is wel apart: jonge mensen willen graag de zekerheid van een vaste aanstelling en een goed salaris. Die vind je allebei in de zeevaart maar toch verliest de sector aan populariteit.”
Volgens Bentinck speelt de opkomst van social media een negatieve rol. “Dankzij social media kun je op zee contact houden met het thuisfront maar zie je ook wat je mist. Je wordt er voortdurend mee geconfronteerd.”
Sinds de verzelfstandiging is steeds geïnnoveerd om de efficiency verder te verbeteren. “Denk aan de ontwikkeling van een ISPO-kwaliteitsnorm voor loodsen. Of de portable pilot unit en automatisering om de beschikbaarheid van loodsen te regelen”, somt Van Gooswilligen een aantal op. “Buitenlandse collega’s vonden dat weleens bedreigend: wat doen ze daar allemaal in Nederland?”
“Het is ook maar vanuit welke perspectief je het bekijkt,” aldus Bentinck. “Vanuit andere sectoren dacht men juist: kan het niet sneller met die innovatie bij het Loodswezen? Daar zit best wel een spanningsveld. Nu nog. Het laatste wat we willen is stoker zijn op een elektrische trein. Als ontwikkelingen het noodzakelijk maken om de inrichting van onze dienstverlening te veranderen, doen we dat meteen. Maar wij kunnen niet in ons eentje innovatie aanslingeren en de toekomst neerzetten, dat moeten we met z’n allen in de sector doen. Nederland Maritiem Land is een mooi voorbeeld van hoe we samen slagvaardiger zijn.”
Die samenwerking moet ook in de toekomst worden voortgezet, aldus Bentinck: “Het versterken van de ketensamenwerking is essentieel. Net als de focus op de blijvende kwaliteit van onze eigen dienstverlening. Ook moeten we nog meer de verbinding zoeken met innovatieve partijen. De unieke nautische kennis en expertise die we in huis hebben, kunnen we ten dienste te stellen om innovaties die een grote kans van slagen hebben, mogelijk te maken.”
De beslissing om te verzelfstandigen heeft goed uitgepakt, daarover zijn de beide heren het zonder meer eens. Van Gooswilligen: “We hebben een behoorlijk goed huis gebouwd, dat goed functioneert voor de dienstverlening.” “Aan mij en de komende generatie de taak het huis goed te onderhouden, aan te passen aan de huidige tijd en verder toekomstbestendig te maken”, besluit Bentinck.
Rein van Gooswilligen
1973 Koopvaardij
1985 Loods geworden
1990 Bestuurslid regio Rotterdam-Rijnmond
1997-2009 Voorzitter NLc
Willem Bentinck
1988 – 1990 Varen op chemische tankers en de Holland-Amerika lijn tot 1990
1990 Loods op de Humber, VK
1992 Loods in regio Amsterdam-IJmond
2007 -2013 Voorzitter regio Amsterdam-IJmond
2013 – 2021 Directeur Nederlands Loodswezen BV
Sinds 1 juni 2023 Voorzitter NLc
On 11th and 12th October the 2023 ISPO conference was held in Amsterdam. Our region Amsterdam-IJmond compiled a superb program of top-class speakers.*
More than 100 attendees from all over the world : ISPO associates, delegates, classification societies, stakeholders and pilot organizations interested in attaining the ISPO standard. The ISPO family is truly global.
Many thanks to our sponsors and speakers for their excellent contributions.
We would like to see you again at the next, annual ISPO conference which will take place in Melbourne, Australia, on 9th and 10th of October 2024.
(*) See presentations for download on the ISPO-website.
“Verantwoordelijkheid voelen én pakken vormt de basis voor het succes”
Nederlands Loodswezen levert een belangrijke bijdrage aan het veilig en vlot afhandelen van het scheepvaartverkeer. De laatste 35 jaar doen we dat als zelfstandige organisatie van, voor en door loodsen. Precies zoals de grondleggers, waaronder John Kluwen, oud-voorzitter NLC en oud-directeur Loodswezen Nederland BV, het destijds voor ogen hadden. Hoe verliep dat proces achter de schermen?
Het is 1983. Kabinet-Lubbers 1 bestuurt het land; Neelie Kroes heeft daarin de uitdagende positie van minister van Verkeer en Waterstaat (VWS). Een van de zaken die op haar ‘bord’ ligt, is de inefficiëntie rondom de beloodsing van het scheepvaartverkeer. Het loodsen van zeeschepen is namelijk ondergebracht bij VWS. De rederijen klagen steen en been over de lange wachttijden en er is veel wrijving tussen de loodsen en hun werkgever.
John Kluwen is als loods in de regio Rotterdam-Rijnmond en voorzitter van de beroepsvereniging Vereniging Nederlandse Loodsen (VNL), een beroepsvereniging waarbij 98% van de destijds 700 Rijksloodsen zijn aangesloten, nauw bij de discussie betrokken. “Er verscheen een rapport waarin minister Kroes de mogelijkheid van privatisering onderzocht. Dat leek ons ook een prima plan: we hadden al in allerlei overleggen gepraat met VWS over verbetering van processen maar daar was helaas niets van terecht gekomen.”
Het rapport is het startsein voor een proces dat naar verzelfstandiging zal leiden. De loodsen zijn blij met minister Kroes. John: “Zij was een good sport, die goed knopen kon doorhakken en zich intensief bemoeide met het proces. Op haar aandringen, werd een drietal ‘dirigenten’ aangesteld, om alles in goede banen te leiden en de vaart erin te houden. De heer Van Heusden, interim-voorzitter van de Nationale Havenraad, de heer Molenaar, directeur van de havenloodsen en de heer Van Tiel, directeur-generaal van Scheepvaart en Maritieme Zaken. Hans Nijsse ondersteunde hen als ambtelijke secretaris. Dat team aanstellen was een gouden zet.”
John praat ook met de ‘dirigenten’ over de beloodsing van scheepvaart en de toekomst van de loodsen. Er is een goede klik tussen de betrokken partijen. Na stevige onderhandelingen ligt er een plan op tafel, waarin de loodsen inderdaad zelfstandig worden, maar het ondersteunend personeel in rijksdienst blijft. “Dat zou een situatie creëren die niet zou werken. ‘Een goudvis aan een touwtje’ had iemand in de kantlijn geschreven. Zo voelde dat ook. Het ondersteunend personeel was het met ons eens.”
Het plan wordt aangepast om het gehele beloodsingsproces – ondersteunend personeel en loodsen – te verzelfstandigen. De havenloodsen – destijds gemeenteambtenaren– worden ook bij de nieuwe organisatie gevoegd. Nederlands Loodswezen is een feit. En na een jaar proefdraaien om organisatie en processen te finetunen, volgt op 1 september 1988 de formele verzelfstandiging.
John kijkt nog steeds met trots en voldoening terug op de periode. “De verantwoordelijkheid kwam in zijn geheel bij de nieuwe organisatie te liggen: dat werd gevoeld én genomen. Daar ben je samen alert op en verantwoordelijk voor. Dat zie je nu terug in de goede samenwerking en stabiele organisatie. Er wordt met mooie, betrouwbare schepen gevaren en het product dat het Loodswezen levert is prima. Dat zorgt voor een prima imago, binnen de landsgrenzen en daarbuiten. Kortom, het was een fantastische beslissing om de beloodsing van het scheepvaartverkeer te privatiseren!”
Ruim vierhonderd jaar begeleiden loodsen zeeschepen veilig naar en uit Nederlandse havens. Van 1859 tot 1988 was de beloodsing van scheepvaartverkeer een zaak van het Rijk: de loodsen en het ondersteunend personeel waren in dienst van de overheid. Eerst vielen loodsdiensten onder het Ministerie van Marine, daarna onder het Ministerie van Defensie en uiteindelijk bij het Ministerie van Verkeer en Waterstaat te komen.
Begin jaren tachtig leidden interne conflicten tot een minder efficiënte dienstverlening. Er stond een discussie over de positie van de loods en het ondersteunend personeel. In 1983 kwam het voorstel voor verzelfstandiging, als oplossing voor de interne onrust. Op 1 september 1988 werd het proces officieel voltooid en was Nederlands Loodswezen B.V. een feit.
Meer weten? Kijk op over ons.